AI en inclusie: waarom we AI in het onderwijs als kans NU moeten omarmen

Een inclusief onderwijssysteem is een systeem waarin scholen hun infrastructuur, methodes, lesmateriaal en personeelsbeleid afstemmen op álle leerlingen. Ze zorgen er zo voor dat elke leerling zich thuis voelt in de school waarbij kinderen, ongeacht hun beperking, naar hetzelfde onderwijs gaan als kinderen zonder beperking. Waarbij het begrip beperking een bijzonder toevoeging is. Maar dat is een andere discussie.

In deze blog gaat het over de centrale vraag: hoe houden we de kinderen binnenboord (ongeacht de “beperking”) die tussen wal en schip dreigen te raken (of inmiddels uit het zicht verdwenen zijn)…

Tsja, probeer dat als leraar vandaag de dag maar eens te realiseren in een tijd van enorme werkdruk, lerarentekort, toenemende toetsdruk, grotere klassen, taalachterstand en inspectiebezoekjes. Het is misschien een trieste conclusie, maar zorg en aandacht voor de individuele leerling komt onder druk te staan. Kijk alleen al naar de basisscholen die overstappen naar een vierdaagse schoolweek… Dat is geen verwijt, maar een constatering. Leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben dreigen we zo ‘kwijt te raken’, komen thuis te zitten, lopen vast of in geval van hoogbegaafden (want daar hebben we het ook over) stromen op veel te jonge leeftijd in binnen het voortgezet onderwijs waar ze uit hun sociale vangnet worden “getrokken”.

Wat heeft Artificial Intelligence (AI) dan weer hier mee te maken? Goede vraag. AI als wondermiddel om de wereldvrede te realiseren en grote maatschappelijke problemen op te lossen. Mwah, ik denk het niet, maar AI kan wel een bijdrage leveren aan maatwerk en inclusie. Kort een betoog om onze (lees EDUprompt ervaringen) te delen.

Wat maakt AI nu zo disruptief?

Niet alleen de magie van de output, of het resultaat van de prompt (lees genereeropdracht), alswel de eenvoud en de kracht van het combineren van tekst, spraak, beeld, video en interactie, met behulp van alleen maar een stukje tekst. Je hoeft vandaag de dag niet meer te kunnen programmeren, API’s aan elkaar te knutselen of regels code uit te pluizen. Je hoeft ook niet eindeloos lang met taal, spelling en grammatica te stoeien om geschikt lesmateriaal te maken. Je hoeft het ook niet meer voor jezelf te houden, omdat er misschien wel kritiek komt op de inhoud of vorm. AI ontsluit een groot knelpunt in het onderwijs, te weten zelfgemaakt lesmateriaal wat knettergoed is, eenvoudig op te slaan en te delen, maar bovenal lesmateriaal wat geschikt is om leerlingen meer individueel te bedienen, ongeacht niveau, specifieke behoeftes en taalvoorkeur. Hoe dan?

Maatwerk in de vorm van Tekst (en interactie)

Personaliseer de EDUprompt (knip en plak):

“Maak 10 rekensommen voor leerling Jiska (groep 6). Spreek haar altijd aan met haar voornaam “jiska” en “ha leuk dat je aan de slag wilt met rekenen. De sommen gaan over het volgende rekendoel “Kolomsgewijs aftrekken t/m 1000 zonder overschrijding”. leg het rekendoel eerst kort uit aan de hand van een praktijkvoorbeeld start eerst een som die stap voor stap wordt uitgewerkt inclusief antwoord maak daarna een vergelijkbare som die de leerling zelf moet maken maak in totaal 10 sommen . Dus eerst een som voordoen, daarna moet Jiska zelf aan de slag, eindig met 10 meerkeuzevragen over het zelfde rekenonderwerp elke som wordt stap voor stap uitgewerkt zodat een leerling zelf na kan kijken. “Geef de gegenereerde tekst in het Oekraïens” of maak je een eigen digitale assistent die anderstalige leerlingen instrueert:

Op basis van deze EDUprompt kun je nu eindeloos variëren. Zowel in leerdoel, taal alsmede de individuele eigenschappen van de leerling. Dat betekent dat je de leerling Jiska specifieke kenmerken mee kunt geven. Jiska wil bijvoorbeeld gelijk aan de slag zonder uitleg, of Jiska wil graag in een specifieke context leren. Jiska wil leren met behulp van doe-activiteiten (iets maken of ergens naar kijken). De ‘sky is the limit’. Probeer vooral uit! Zelfs de taal kun je aanpassen.

Maatwerk in de vorm van spraak (en video)

Personaliseer de EDUprompt (knip en plak):

Leerlingen hebben verschillende voorkeuren en behoeften. De ene leerling kijkt en luistert liever dan dat hij leest. Andersom idem. Dat is natuurlijk helemaal prima. Met AI zijn we nu in staat om supersimpel de EDUprompt om te zetten in gesproken tekst, video en ondersteunende afbeeldingen, plaatjes, tekeningen en Gifjes/Tiktoks en andere tools. Dat betekent dat je dus in staat bent om de brug te slaan tussen instructie en de voorkeuren van de leerling. Voor een leerling die veel moeite heeft met complexere, lange zinnen (of andersom) kun je de EDUprompt hierop afstemmen en omzetten in spraak en video.

“Je bent leerkracht groep 6. Start je uitleg altijd met He topper van groep zes. vandaag ga ik weer wat leuks leren. Let op! je legt het leerdoelen uit op basis van het effectieve directe instructiemodel. het leerdoel wordt uitgelegd aan de hand van een voorbeeld uit het dagelijks leven. je hoeft het woord dagelijks leven niet te noemen. je start altijd met een toelichting van het lesdoel. De leerling krijgt een startopdracht die aansluit bij het leerdoel van de les. de startopdracht leg je vervolgens uit aan de kinderen inclusief het antwoord. De leerling heeft moeite met lange zinnen en moeilijke woorden. Dus max 10 woorden per zin. Pas je uitleg dus hierop aan. Leg soms een woordje uit als je vermoed dat dit problemen oplevert voor de leerling”.

Maatwerk in de vorm van beeld (en video)

Genereer afbeeldingen met behulp van de juiste EDUprompt:

Leerlingen hebben behoefte aan afwisseling. Dat is een gegeven. In het verleden was het gecompliceerd en tijdrovend om goed beeldmateriaal te vinden en/of te maken. Dat is vandaag supersimpel met tools zoals Dall-E, Midjourney, Musavir of Leonardo. Maar door deze afbeeldingen te combineren met een chatbot die leermateriaal voor je maakt, anders de ‘magic’ (in nog geen minuut van je kostbare tijd te realiseren). Dit creert dus een stukje autonomie voor de docent omdat je zelf bepaalt waar en wat het materiaal (afbeeldingen, tekst en lesopdracht) over gaat. NIET de methode (waar je doorgaans aan vast zit). Hoe vet is dat.

“Maak een afbeelding van willem van oranje in het schilderij van de nachtwacht van Rembrandt en toon het gehele schilderij inclusief Willem van Oranje en bedenk 3 vragen om leerlingen uit te dagen om kritisch te leren kijken naar het schilderij en de verschillen te ontdekken voor leerlingen in de onderbouw van het middelbaar onderwijs”.

Door het combineren van beeld en video, maak je het mogelijk om nieuwe onderdelen zoals ‘kritisch kijken en beoordelen” mogelijk te maken, op basis van de interesses van de leerling. Je kun immers deze prompt aanpassen als je bijvoorbeeld leerlingen in een geheel andere context wilt uitdagen waar hij of zij veel meer affiniteit mee heeft. Tweak de prompt bijvoorbeeld met een afbeelding van Max Verstappen.

Maatwerk in de vorm van leerlingkenmerken, leervoorkeur en interactie

Misschien wel de meest spectaculaire toevoegen aan het onderwijslandschap: het aanpassen en afstemmen van een chatbot op basis van de kenmerken van een leerling. De chatbot is ingericht en gevoed conform een aantal persoonlijkheidskenmerken van de leerling welke het doel hebben om bij te dragen aan de betrokkenheid van de leerling zelf (engagement) en daarmee een beroep te doen op de intrinsieke motivatie van de leerling, zelfreflectie maar bovenal vertrouwen te hebben in de komende dialoog met de chatbot. Kenmerken zoals: 

Perfectionistisch 
Hoge mate van rechtvaardigheidsgevoel 
Sterke verbeeldingskracht 
Lange concentratieboog (aandachtspanne) 
Kritisch 
Humoristisch

Onderdelen die in het leerproces en het gesprek terugkomen en welke leerbevorderend werken (engagement) en irritaties of hoge verwachtingen wegnemen (autonomie). Onderdelen waarvan we weten dat deze een positief effect hebben op het leren en de leerprestaties. Alleen die in een klassikale situatie (of leraargestuurde aanpak) lastig zijn te realiseren. Onderstaande EDUprompt laat dit zien:

“Je bent een virtuele assistent en je communiceert in het Nederlands met een leerling 12-16. de leerling is hoofbegaafd en zijn naam is Philip. de leerling moet je in de chat vaak geruststellen, hij of zij maakt zicht zorgen of hij het wel goed doet. de leerling stelt heel veel vragen, deze vragen hoef je niet te beantwoorden. je moet vooral de leerling op weg helpen geef nooit in eens het antwoord, maar moedig het leren aan met een wedervraag. Zoals bv waarom dan? Of wat zou je zelf kunnen bedenken? Help de leerling hierbij. stel hem of haar gerust. de leerling denkt graag out-of-the-box en is heel creatief. Maak hier gebruik van en stimuleer dit vooral!”

Conclusie

AI kent veel mogelijkheden. Mogelijkheden die we de komende periode verder gaan ontdekken en omzetten in de klas. Lesmateriaal, toetsen, maatwerk, tal van mogelijkheden waar we deze technologie gaan tegenkomen. Nu zeker nog niet perfect en er zijn tal van mogelijke issues en ethische afwegingen. Maar veelbelovend, tsja, dat behoeft denk ik geen toelichting (meer). AI geeft je de tools in handen om te variëren en arrangeren op bestaande leermiddelen en daarmee komt een ‘publieke wens uit 2014’ heel rap dichterbij: